مصلای امام خمینی(ره) به عنوان قطب فرهنگی ـ عبادی پایتخت در سال‌های اخیر فعالیت‌ها و برنامه‌های گوناگونی را میزبانی کرده است. از مسابقات بین‌المللی قرآن کریم گرفته تا نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران. اما در این میان یکی از برنامه‌هایی که به طور مرتب در مصلی برپا شده و مخاطبان خاص خودش را دارد، نماز جمعه تهران است.
چند سالی است که با توافق صورت‌گرفته، حدود ۷ ماه از سال نماز جمعه در شبستان اصلی مصلی برپا می‌شود. برگزاری نماز جمعه تا پایان سال در مصلای امام خمینی(ره) ، بهانه‌ای شد تا خبرگزاری شبستان درباره برنامه‌ها، کارکردها و رویکردهای مجموعه فرهنگی ـ عبادی مصلی، با «دکتر کریم دولتی» قائم مقام بهره‌برداری و امور فرهنگی مصلای امام خمینی(ره) ، گفت‌وگو کند.
دکتر دولتی در این گفت‌وگو بر موضوعاتی مانند اهمیت معماری و بنای مصلی، چشم‌انداز برنامه‌ها و خدمات مصلی و پروژه مصلی در مسیر تبدیل شدن به قطب فرهنگی ـ عبادی پایتخت ایران اسلامی اشاره کرد. بخش اول این گفت‌وگو را می توانید اینجا(+) بخوانید.
- در شرایط فعلی برنامه‌ای برای استفاده بیشتر مردم از فضاهای آماده بهره‌برداری در نظر گرفته‌اید؟
در بخش شمالی در چند ماه اخیر، به بهانه برگزاری تئاتر میدانی نقطه رهایی که به همت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برپا شده بود، میزبان بسیاری از مردم تهران بودیم. در بخش‌های دیگر از مصلای مرکزی و چهلسرا، این آمادگی وجود دارد و امیدواریم با برنامه‌ریزی‌های انجام شده به زودی امکان حضور بیشتر مردم فراهم شود.
از سوی دیگر در زلزله اردیبهشت تهران با این که توافق مشخصی با سازمان مدیریت بحران نداشتیم، اما به همکاران اعلام کردیم، اگر مردم به مصلی مراجعه کردند، می‌توانند بیایند داخل فضای مصلای مرکزی و البته گروهی از مردم هم آمدند. امیدواریم این فعالیت‌ها با همکاری سایر نهادها و دستگاه‌ها در آینده نزدیک ان‌شاالله به سمت گسترش و رشد برود.
- مصلی در طول سال هم میزبان نماز جمعه است و هم نماز عید فطر اینجا برگزار می‌شود. برنامه مصلی در میزبانی از نماز جمعه چیست؟ چقدر از سازمان‌های مشارکت کننده در نماز عید فطر، در نماز جمعه هم حاضر هستند و چه وظایفی دارند؟
نماز جمعه تهران، ستادی مستقل دارد و زیر نظر شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه فعالیت می‌کند و وظایف مختص خودش را دارد. کما اینکه وقتی نماز جمعه در دانشگاه تهران برپا می‌شود، مصلی کاری بر عهده ندارد و همکاران مصلی صرفا به عنوان یک نمازگزار در دانشگاه حاضر می‌شوند. ستاد نماز جمعه هم در دانشگاه و هم در مصلی، تولیت اصلی ارتباط با دستگاه‌ها و انجام هماهنگی‌های لازم را بر عهده دارد و زحمات زیادی هم می‌کشند تا بتوانند چیزی که شایسته نمازگزاران جمعه است را مهیا کنند. نمازگزارانی که واقعا از برجسته‌ترین مردم ما هستند و با همه سختی‌ها و بعضا دوری مسافت‌ها می‌آیند و در نماز شرکت می‌کنند و باعث می‌شوند که این فریضه عبادی و سیاسی به خوبی برگزار شود.
مصلی توفیق میزبانی نماز جمعه در ۷ ماه از سال را دارد و این افتخار را دارد که مردم برای نماز اینجا تشریف بیاورند. آن بحثی که مربوط به هماهنگی دستگاه‌ها مثل نماز عید فطر است بر عهده خود ستاد نماز جمعه تهران است. مواردی که ما در مصلی انجام می‌دهیم بیشتر مربوط به آماده‌سازی مکان برگزاری نماز است. آماده‌سازی و مدیریت صوت، سرمایش و گرمایش، مهیا کردن سرویس‌های بهداشتی، آبخوری‌ها و فضاهای عمومی از جمله اقدامات مجموعه مصلی است. البته در نوبت قبلی نماز جمعه که در مصلی برگزار شد، با اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان تفاهمی را منقعد کردیم و دوستان هر هفته تعدادی از دانش آموزان را از مناطق مختلف تهران برای شرکت در نماز جمعه به مصلی می‌آورند. در مصلی امکانات ورزشی هم برای این دانش‌آموزان فراهم شده، می‌آیند بازی و تفریح می‌کنند و بعد هم در نماز شرکت می‌کنند.
در بخش غربی شبستان اصلی که محل برگزاری نماز است، در روز جمعه برای بازی بچه‌ها امکاناتی مهیا شده است. البته هنگام برگزاری نماز از فضاهای تبلیغاتی هم برای کارهای فرهنگی و ترویج سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی و پرداختن به مسائل روز استفاده می‌کنیم. در کنار این موارد کارهای فرهنگی هم ستاد نماز جمعه انجام می‌دهد. برای آسایش نمازگزاران بویژه خانواده‌ها، هنگام میزبانی مصلی از نماز جمعه، تمام فضاهای مصلای مرکزی در ساعات برگزاری نماز در اختیار مردم قرار دارد.
معتقدم نماز جمعه کارکردهای فرهنگی بسیاری دارد که مغفول مانده است. دقت کنید با همه گرفتاری‌های زندگی روزمره همین که هر هفته ده‌ها هزار نفر در نماز جمعه شرکت می‌کنند، به نظرم مغتنم است. در طول هفته هیچ تجمع هفتگی نه در تهران نه در شهرهای دیگر نداریم که بتواند چند ده هزار نفر را یکجا جمع کند.
- اما آیا بهتر از این و کیفی‌تر از این می‌شود؟
بله، حتما. به نظرم مثل هر کار بشری دیگری رشد و اصلاح امکان‌پذیر است. اینکه محدودیت‌هایی فراروی عزیزان ما در ستاد نماز جمعه باشد و محدودیت‌هایی از لحاظ دستگاه‌هایی که همکاری می‌کنند وجود داشته باشد، آنها در جای خودش، اما ما فکر می‌کنیم که می‌شود بهتر از این هم کار کرد. همان طور که در هر فصل که نماز در مصلی برگزار شده، طی این سال‌های اخیر بنده خودم شاهد بودم همین که لحاظ محتوایی، برنامه‌ریزی، پشتیبانی و تدارکات، با هماهنگی دستگاه‌ها تغییری صورت گرفته، خود به خود توانسته است جمعیت مخاطب بیشتری را به نماز جذب کند.
البته نمازگزاران توقع امکانات بیشتری را دارند. مثل اینکه امکان خرید برخی اقلام مثل آب معدنی یا خوراکی برایشان فراهم نیست، در صورتی که در مواقع دیگر این امکان در مصلی برای خانواده‌ها وجود دارد و این امکانات در دسترس است.
در مورد فروش مایحتاج مردم، در دوره‌ای یک کار مختصری انجام شد اما با اجرای آن مخالفت شد و تصمیم گرفتیم که این کار جمع شود. متاسفانه این طور نشد که مشکلات مطرح شده درباره توزیع اقلام مورد نیاز مردم حل شود و به ساده‌ترین راه حل یعنی متوقف کردن کار بسنده کردند. اما برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پایان سال که نماز جمعه در مصلی برگزار می‌شود، در حد یک بازارچه کوچک که حداقل بتواند نیازهای ضروری نمازگزاران را برطرف کند، فضایی را مهیا کنیم.
- البته شاید پاسخ این سئوال به شما ربطی نداشته باشد اما دلیل رفت و آمد نماز جمعه بین مصلی و دانشگاه تهران چیست؟
واقعیت این است که هنوز مجموعه‌های مهمی از بخش‌های عبادی مصلی، در حال ساخت و ساز است. همین الان وقتی نماز جمعه در مصلی برگزار می‌شود، پیمانکارانی که وظیفه اجرای کار ساخت را دارند و در بعضی از قسمت‌ها کارشان ۲۴ ساعته شده است، مجبورند روز جمعه چند ساعت کار را متوقف کنند. این توقف‌های هفتگی کلی زحمت و هزینه برای پیمانکاران ایجاد می‌کند. بالاخره موقعی که نماز است، هم مردم و هم مسئولان در مجموعه تردد دارند. به طور طبیعی ماشین سنگین نمی‌تواند عبور کند و در نتیجه کار ساخت و ساز به شکل جدی و مثل روزهای عادی نمی‌تواند انجام شود.
یکی از دلایل دیگر جابجایی محل هم این است مجموعه مصلی بتواند همین بخش‌هایی که آماده بهره‌برداری است را مرمت و بهسازی کند تا بازهم بتواند در فصول سرد و گرم سال پذیرای نمازگزاران باشد. البته این جابجایی تصمیمی نیست که صرفا به دلایلی که بیان کردم، انجام شود و عوامل دیگری هم دارد. الان توافقی که انجام شده به این شکل است که مصلی از ابتدای فصل تابستان تا نیمه شهریور و در نیمه دوم سال هم از ابتدای آذر ماه تا پایان سال میزبان نماز جمعه باشد. البته نزدیک ۲ سال است که در فروردین هم به جهت بارش‌های موسمی، در ۲هفته ابتدایی فروردین ماه، نماز جمعه در مصلی برگزار می‌شود.
- یعنی در مجموعه شبستان اصلی هم هنوز ساخت و ساز انجام می‌شود؟ در نهایت مکان اصلی اقامه نماز جمعه در مصلی همین شبستان اصلی است؟
خود شبستان اصلی تکمیل شده است ولی بالاخره که مردم می‌خواهند خودشان را به شبستان برسانند باید از محوطه بگذرند. الان شما تشریف ببرید ورودی شماره یک مصلی در خیابان شهید بهشتی، به اندازه‌ی چند متر که بالا بیایید، سمت چپ شما، یکسری کار ساخت و ساز دارد انجام می‌شود که در مسیر عبور و مرور مردم است. سمت راست هم بخش‌های ساخت آرماتور، بتن و سایر موارد قرار دارد. باز از بخش شمالی مصلی از ورودی شماره ۱۵ که تشریف بیاورید داخل، کمی که به سمت غرب بروید، کارگاه جدیدی در حال راه‌اندازی است.
بله مردم می آیند در شبستان نماز می‌خوانند ولی باید از این مسیرها بگذرند. همین که مردم بخواهند تردد کنند، یعنی مسیر باید کاملا ایمن باشد و بخاطر ایمنی مردم آن روز باید کار ساخت و ساز متوقف شود. تردد وسایل نقلیه سنگین و ماشین بتون‌ریزی و سایر موارد باید توقف یابد. البته باید به این نکته دقت کنید که محل اصلی اقامه نماز جمعه مسجد جامع مصلی و محدوده زیر گنبد است که به لحاظ دسترسی‌ها خیلی راحت‌تر است. این بخش از مصلای مرکزی در آینده‌ای نزدیک به بهره‌برداری خواهد رسید.
این مسجد جامع هم به مترو نزدیک است، هم به خیابان شهید بهشتی. از همه جهت دسترسی‌هایش راحت‌تر است. ضمن اینکه خیلی از این مشکلاتی که به جهت وسعت در شبستان اصلی وجود دارد، مثل زیر بار نرفتن بخش غربی شبستان هنگام اقامه نماز جمعه، در اینجا وجود ندارد و همه زیر بار خواهد رفت و هزینه و امکاناتی که آنجا فراهم می‌شود به شکل بهینه استفاده می‌شود.