مسجد امام تهران یا مسجد امام خمینی یا مسجد شاه یا مسجد سلطانی، در منطقه بازار تهران قرار دارد و از بناهای دوره قاجار است. این مسجد در تهران، جنوب شرقی میدان ۱۵خرداد واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۶۳ با شمارهٔ ثبت ۱۶۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. فضایی ست مربعی با تقارن نقطه‌ای و حیاط مرکزی، با چرخشی ملایم نسبت به بافت شهر برای استقرار در امتداد قبله، ۴ ایوان در وسط ۴ ضلع، گنبدخانه در ضلع جنوبی، ۳ شبستان اصلی در کنج هاو حوض مربعی در مرکز حیاط.

این مسجد با قدمتی در حدود ۱۸۰ سال از زیباترین مساجد تاریخی تهران است. بانی آن فتحعلی‌شاه قاجار (۱۲۱۲-۱۲۵۰ هـ. ق) بود و از این رو در آغاز آن را مسجد شاه می‌نامیدند. بنابر شواهد تاریخی این دومین جامع بزرگ تهران بعد از مسجد جامع بازار یا جامع عتیق بود.

بنابر کاشی‌نوشته‌ها و کتیبه‌هایی که در ایوان جنوبی مسجد به جای مانده، زمان تقریبی شروع ساخت این مسجد سال ۱۲۱۲ یا ۱۲۲۴هـ. ق است. در سال ۱۳۰۷هـ. ق به دستور ناصرالدین‌شاه قاجار در ِ اصلی در جهت شمال تعمیر و نیز به دستور وی دو مناره در دو طرف گل‌دسته مسجد ساخته شد. بنابراین تکمیل کننده اصلی این مسجد ناصرالدین‌شاه قاجار بوده است. این مسجد، بنایی چهار ایوانی است که شبستان‌های اصلی آن در جبهه جنوبی قرار دارد و معماری کلی و نیز پاره‌ای از جزییات آن از مسجد وکیل شیراز گرفته شده و در طراحی و ساخت آن مانند سایر ابنیه آن زمان هنرمندان شیرازی دست داشته‌اند.

مسجد سلطانی تهران همراه با مسجد سلطانی بروجرد و مسجد سلطانی قزوین از ساخته‌های دوران فتحعلی‌شاه قاجار هستند اما مسجد سلطانی بروجرد از دو نمونه دیگر بزرگتر و قدیمی تر است.

مسجد امام تهران یا مسجد امام خمینی در بازار تهران واقع شده و در دوران قاجارساخته شده است. این مسجد در جنوب شرقی میدان ۱۵خرداد قرار دارد.

در اصلی مسجد (واقع در ضلع شمالی آن) به خیابان پانزده خرداد باز می شود. سر در غربی مسجد در بازار بزرگ و سر در شرقی آن در بازار بین الحرمین قرار دارد.  

این بنای تاریخی در اول مهرماه ۱۳۶۳ با شمارهٔ ثبت ۱۶۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این مسجد، فضایی مربعی شکل با تقارن نقطه‌ای و حیاط مرکزی، با چرخشی ملایم نسبت به بافت شهر برای استقرار در امتداد قبله دارد.

 مسجد امام شامل ۴ ایوان در وسط ۴ ضلع، گنبدخانه در ضلع جنوبی، ۳ شبستان اصلی در کنج ها و حوض مربعی در مرکز حیاط است.

این مسجد قدمتی در حدود ۱۸۰ سال دارد و از زیباترین مساجد تاریخی تهران است. مسجد امام در زمان فتحعلی‌شاه قاجار (۱۲۱۲-۱۲۵۰ هـ. ق) بنا گردیده است.

بر اساس مستندات تاریخی مسجد امام، بعد از مسجد جامع بازار یا جامع عتیق، دومین مسجد جامع بزرگ تهران به شمار می آمده است.

بر اساس کتیبه‌های ایوان جنوبی مسجد، زمان تقریبی شروع ساخت این مسجد سال ۱۲۱۲ یا ۱۲۲۴هـ. ق بوده است.

در سال ۱۳۰۷هـ. ق ناصرالدین‌شاه قاجار دستور داد در اصلی در جهت شمال تعمیر و دو مناره در دو طرف گل‌دسته مسجد ساخته شود.

طرح معماری مسجد امام و نیز برخی از جزییات آن از مسجد وکیل شیراز گرفته شده است. معماری این مسجد از لحاظ وسعت صحن، شبستانهای زیبا، گنبد عظیم کاشیکاری، طاق نما، غرفه ها و سردر زیبا و چشم نواز است.

هویت معمار اصلی مسجد امام ناشناخته است اما احتمال دارد معمار آن شخصی به نام عبدالله خان معمارباشی (معمار دربار فتحعلی شاه قاجار) بوده باشد.

آنچه در مسجد به وضوح به چشم می خورد این است که هنرمندان فراوانی از شیراز و اصفهان نیز در ساخت مسجد با معمار اصلی بنا همکاری کرده اند.

مسجد امام خمینی وسعتی در حدود یازده هزار مترمربع دارد و بر طبق اصول معماری سنتی ایرانی ساخته شده است.

این مسجد همچنین مجموعه ای از نفیس ترین آرایه ها مانند گچکاری، حجاری، مقرنس و کتیبه های گوناگون و ... در قسمت های داخلی و خارجی خود دارد.

در هریک از دو شبستان بزرگ مسجد دوازده ستون قرار دارد. همچنین دو مناره مسجد در طرفین ساعت دیده می شوند.

این دو مناره با کاشی کاری زیبایشان، به دستور ناصرالدین شاه قاجار به این بنا افزوده شده اند.

هرکدام از درهای مسجد به دالانی متصل می شوند. سبک ورودی اصلی مسجد نیزتحت تاثیر مسجد وکیل شیراز است.

گنبد بزرگ مسجد مزین به کاشی کاری های زیبایی است. در ایوان جنوبی مسجد شکیات نماز به خط مهدی خوشنویس ملقب به ملک الکتاب نوشته شده است.

منبر مسجد، دارای ۱۳ پله و از جنس سنگ مرمر یکپارچه می باشد. در اصلی مسجد یا در شمالی آن ۱۷ پله پایین تر از سطح خیابان قرار دارد. در چوبی مسجد امام هم ۴ متر ارتفاع و ۳ متر عرض دارد.

ژاک موریه‌(نایب سفارت انگلیس) در سفرنامه خود در سال ۱۲۲۲ ه. ق، می‌نویسد: «تنها بنای قابل ملاحظه در تهران عهد فتحعلی‌شاه مسجد شاه است که ناتمام مانده است.»

کتیبه‌های تاریخی موجود در بنا، به خط آقا مهدی ملک الکتاب است. نام استادان کاشی‌کار، اسدالله عابدینی، اسدالله حسینی، احمد علی‌اصغر و علی اکبر محمد از تهران و مصطفی طباطبایی، حسین باقر، عبدالرحیم و ابراهیم کاظم از اصفهان در کاشی‌کاری‌های اطراف صحن دیده می‌شود.

این بنا با استفاده از آجرهای نخودی رنگ مزین به کاشی‌های چند رنگ و بر طبق اصول معماری ایرانی تزیین شده است.

مساجد بازار تهران (از جمله مسجد امام خمینی) به دلیل قرار گرفتن در کانون بازار، همیشه از اعتبار واهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند و مرکز ارتباط روحانیان و بازاریان بودند.

نقطه عطف مبارزات هیئت های مذهبی این مساجد با روی کار آمدن اسدالله علم و اجرای طرح انجمن های ایالتی و ولایتی آغاز شد و به مبارزه علنی علما، بازاریان و مردم با رژیم پهلوی مبدل شد.

وجود سخن‌ران توانایی چون حجه الاسلام محمد تقی فلسفی که گاهی دراین‌مساجد به سخنرانی می‌پرداخت، از ویژگی‌های مهم این مساجد در قیام پانزده خرداد و جریانات پس از آن تا سال ۱۳۴۳ است.

در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۴۳  تا ۱۳۵۷ این مکان‌ها تحت کنترل ومراقبت مداوم ساواک و نیروهای شهربانی قرار داشتند؛ با این حال، محل مناسبی برای برنامه‌های وعظ و عزاداری درایام محرم و رمضان به شمار می‌آمدند.

این مساجد هم زمان با اوج‌گیری نهضت امام خمینی(ره) در سال ۱۳۵۶ و حوادث منتهی ‌به انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷  محل تجمع انقلابیون، توزیع اعلامیه و محل تبادل اطلاعات گردیدند.

مسجد امام خمینی به طور اخص یکی از پایگاههای مهم بازاریان در قیام پانزدهم خرداد ۱۳۴۲ بود. در همین مسجد بود که اعتراضات علیه انتخابات دوره بیست و یکم مجلس به اوج رسید.

 سالگرد قیام ۱۵ خرداد در سال ۱۳۴۳ در مسجد امام خمینی حواشی فراوانی داشت. مسجد امام همچنین در برپایی تظاهرات ۲۵ دی ۱۳۵۷ نقش انکار ناپذیری داشت.