این بنا در ضلع غربی قلعه حکومتی، بر روی صفه سنگی نسبتا بلندی واقع گردیده و بین سال های ۱۲۲۷ تا ۱۲۲۸ ه-. ق توسط امان الله خان اردلاان - والی کردستان در زمان فتحعلی شاه قاجار- بنا گردیده است.
این بنا که جامع شهر و معتبرترین مسجد آن است، در گذشته به عنوان مدرسه معتبری نیز محسوب می شده است. بنای مسجد مشتمل بر سردر ورودی، هشتی، صحن، ایوان، حجره ها ۱۲ گانه، شبستان ستوندار و گلدسته، دارای کاشیکاری زیبا و کتیبه های تاریخی و غیر تاریخی است. مصالح عمده مورد استفاده در بنا، آجر، سنگ و چوب است و از کاشی، آجر لعابدار و سنگ مرمر نیز برای تزیین و نماسازی بنا استفاده کرده اند. سردر ورودی بنا دارای ازاره سنگی، دو سکوی سنگی یکپارچه و کتیبه های تاریخی است.
بر بالای ورودی، کتیببه ای سنگی نصب کرده اند که متن آن در تمجید از بنا و بانی آن است. در بدنه سردر، کتیبه سنگی دیگری نصب کرده اند که متن آن، فرمان مظفرالدین شاه در ممنوعیت قماردر سنندج است. بعد از ورودی، هشتی گنبدداری با تزیینات کاشی قرار دارد که از طریق ایوان مانندی به داخل صحن دسترسی پیدا می کند. در اطراف صحن مسجد، دو ایوان نسبتا بلند، ۱۲ حجره و چند درگاه و در میانه آن، حوضی سنگی قرار گرفته است. ایوان های مسجد دارای ازاره سنگی، سطوح کاشیکاری شده و کتیبه هایی بر کاشی و مرمر هستند. کتیبه سنگ مرمر ایوان جنوبی، قصیده ای از میرزامحمد صادق اصفهانی (ناطق) و کتیبه سنگ مرمر ایوان شرقی، قصیده ای از میرزا فتح الله خرم کردستانی است. این کتیبه ها که به خط نستعلیق نگاشته شده اند، یادگار شیخ حسن - فرزند شیخ عبدالمؤمن ثانی- هستند. حجره های دوازده گانه اطراف صحن دارای پوشش مسطح بوده و در اصل جهت سکونت طلاب مورد استفاده بوده است.
بخش اصلی مسجد، شبستان بزرگ ستونداری است که ورودی اصلی آن، از ایوان شرقی است. این شبستان با طرح مستطیل، دارای ۲۴ ستون سنگی در ۴ ردیف ۶ تایی است که پوشش طاق و گنبد شبستان - متشکل از ۳۵ گنبد کوچک - بر آنها قرار گرفته است. ساقه ستون ها دارای تراش مارپیچ شکل و پایه های هشت ضلعی آنها دارای حجاری های تزیینی است. در ضلع جنوبی شبستان، محراب و در طرفین آن، معبرهایی تعبیه شده است. از تزیینات مهم این شبستان، کتیبه ای قرآنی و سرتاسری است که بر دیوار نصب شده است. روشنایی شبستان، از طریق پنجره هایی در دیواره غربی تأمین می شود.
این بنا در دوره های اخیر تعمیر گشته و به شماره ۳۷۵ به ثبت تاریخی رسیده است.